گردشگری روستایی چیست

منبع:http://www.ecarevan.com/blog

سرزمین ما از فرهنگ ها، آداب و رسوم، جشن ها و پیشینه ی تاریخی غنی و خاصی برخوردار است، این فرهنگ ها و آداب و سنن می توانند جاذبه های خاص و قدرتمندی هم برای توسعه گردشگری داخلی و هم برای جذب گردشگران خارجی محسوب شوند.  اما این میراث غنی نه تنها به درستی و آنطور که شایسته است معرفی نمی شود، بلکه روز به روز بیشتر در انزوا و خطر زوال و نابودی قرار می گیرند. همه ی ما از این چنین رخداد و وضعیتی ناراحت و ناراضی هستیم. اما به راستی راه حل مقابله با چنین معضلی چیست؟ چگونه می توان در راستای حفظ و نگهداری از میراث طبیعی و فرهنگی سرزمینمان گام برداشت و در معرفی صحیح آن به دیگران تلاش کرد؟ شاید بتوان بهترین پاسخ به این پرسش ها را در دو واژه خلاصه کرد، گردشگری روستایی و بوم گردی .

۱- مفهوم گردشگری روستایی چیست و چرا باید به آن اهمیت داد؟

گردشگری روستایی را می توان مترادف با عبارت  “تجربه زندگی محلی” دانست. این تجربه، شامل موارد بسیار متنوعی از جاذبه های طبیعی ، فرهنگی و فعالیت هایی می شود که در یک منطقه ی روستایی و کشاورزی خاص وجود دارند. فعالیت هایی مانند گردشگری کشاورزی ، کوهنوردی، سوارکاری و اقامت در خانه های محلی. به طور کلی محور این نوع گردشگری ، درک زیباییها و جاذبه های طبیعت و فرهنگ مردم آن منطقه است و بسته به جغرافیای منطقه فعالیت های متفاوتی می تواند در آن صورت پذیرد.

صنعت توریسم رو به رشد ترین و بزرگترین صنعت جهان است و در تمامی کشورها بعنوان ابزاری حیاتی برای رشد و توسعه ی فعالیت های اقتصادی مناطق مختلف و وسیله ای برای افزایش سطح درآمد ناخالص ملی محسوب می شود. پر واضح است که رشد، اجرا و توسعه ی صحیح این صنعت ( بویژه در بخش گردشگری روستایی ) می تواند به رشد و توسعه ی کسب و کارهای محلی و بازگشت مردم از کلان شهرها به دیار خویش و تلاش برای حفظ میراث بومی خود کمک کند.

از مشخصه های اصلی گردشگری روستایی می توان به مواردی مانند وجود فضاهای گسترده و باز اشاره کرد؛ همچنین گردشگران باید این فرصت را داشته باشند که به طور مستقیم فعالیت های دامداری و کشاورزی را تجربه کرده و  در زیست بوم منطقه به طبیعت گردی بپردازند. در نتیجه گردشگری روستایی در معنای واقعی باید:

۱- در مناطق روستایی اجرا شود.

۲- عملا روستایی باشد – یعنی شامل شرکت در مراسم و سنت های اجتماعی مردم منطقه و آشنایی با میراث آن منطقه باشد.

۳- بودن در طبیعت را برای گردشگر امکانپذیر ساخته و شامل طبیعت گردی باشد.

۴- در مقیاس روستایی و کوچک انجام پذیرد ( برخلاف گردشگری انبوه)

۵- در مناطق با سرعت رشد پایین و طبیعی اجرا شده و در تماس با خانواده های محلی انجام پذیرد.

۲- انواع گردشگری روستایی

گردشگری در یک تفسیم بندی کلی شامل مواردی مانند گردشگری انبوه ، بوم گردی و ” گردشگری جایگزین ” می شود؛ که تفاوت های زیادی با یکدیگر دارند. گردشگری انبوه عموما به نوعی از توریسم اشاره دارد که در آن تعدا زیادی از مردم به مناطق محبوب و شناخته شده ی گردشگری برای گذران اوقات فراغت خویش سفر می کنند. گردشگری جایگزین که با مواردی مثل ” گردشگری خاص ” و یا ” گردشگری مسئولانه ” شناخته می شود؛ به نوعی از توریسم اشاره دارد که در آن بر ارتباط و شناخت فرهنگ ساکنین یک منطقه خاص و درک زیباییهای طبیعی آن منطقه تاکید می شود.

گردشگری روستایی می تواند انواع مختلفی از گردشگری مانند گردشگری تاریخی-فرهنگی ، طبیعت گردی / بوم گردی و گردشگری کشاورزی را بر گیرد. پس از گردشگری فرهنگی-تاریخی، بوم گردی دومین شکل اصلی گردشگری روستایی است. در بوم گردی هدف بودن در طبیعت و لذت بردن از مناظری است که در یک زیست بوم خاص وجود دارد. بوم گردی ، عشق به طبیعت و  گردشگری ِ مسئولانه ای است که به حفظ میراث طبیعی و فرهنگی منطقه کمک کرده و کمترین آسیب ممکن را به طبیعت می رساند. این نوع خاص می تواند شامل مواردی مانند کوهنوردی و یا اجرای تورهایی انفعالی مانند پرنده نگری باشد.

شکل سوم گردشگری روستایی ، گردشگری کشاورزی است که با هدف لذت بردن و آموزش کشاورزی یا باغبانی اجرا می شود. در این شکل، گردشگر می تواند نحوه کار و تولید را تماشا کرده و در مورد آن اطلاعات دریافت کند؛ و یا به طور فعال در کشت و برداشت محصولات منطقه شرکت کند. که البته در این حالت گردشگر، هم درک بهتری از زندگی در آن منطقه به دست خواهد آورد و هم بی شک لذت بیشتری از سفر خواهد برد.

۳-گردشگری روستایی چیست و چه مزایایی دارد؟

هرچند گردشگری روستایی بخش کوچکی از بازار در صنعت توریسم را به خود اختصاص داده، اما می تواند سهم بزرگی در کمک به رشد اقتصادی روستایی داشته و برای حفظ میراث تاریخی و طبیعی منطقه بسیار ارزشمند باشد. فهرست مزایا و منافع ترویج گردشگری روستایی بسیار بلند است و در زیر به تنها ۴ مورد از مزایای بالقوه آن اشاره شده است.

* حفظ  و گسترش مشاغل

گردشگری روستایی با ایجاد در آمد برای محلی ها می تواند به حفظ و گسترش مشاغلی مانند خرده فروشی، حمل و نقل و مشاغل پزشکی و دارویی در منطقه کمک کند. همچنین روستایی ها با فروش مستقیم محصولات خود می توانند درآمد بیشتری داشته باشند و علاوه بر آن با احساسی که از ارزشمند بودن اشتغال در صنایع دستی و تولید محصولات بومی بهشان دست می دهد، هرچه بیشتر به حفظ میراث خود ترغیب می شوند.

*ایجاد شغل، کسب و کارهای جدید و بهبود وضعیت حمل و نقل

ایجاد شغل به طور محسوس و قبل از هرچیز در مواردی مانند ایجاد اقامتگاه های بوم گردی ، ساخت هتل و هتلداری (مانند هتل ابیانه ) و توسعه شبکه حمل و نقل اتفاق می افتد. همچنین این نوع گردشگری می تواند به ایجاد کسب و کارهایی مانند تهیه و تحویل غذاهای محلی و مواردی از این دست که به ایجاد تجربه ای بهتر از گردشگری روستایی و بوم گردی می انجامد اشاره کرد.

*فرصت های جدید برای جوان ترها و دوستی جوامع

برای مثال افراد محلی می توانند به عنوان راهنمای تور با گردشگران و برگزار کنندگان تور همکاری داشته و علاوه بر کسب در آمد با فرهنگ ها و مردمان تازه آشنا شوند. گردشگران و مردم منطقه از نزدیک با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و با شکل گرفتن نوعی الفت و دوستی بین آنها، نسبت به اوضاع منطقه یکدیگر حساس تر می شوند.

*پایداری محیط زیست

، نوع نگاه به طبیعت گردی در این نوع از توریسم و تاکید آن بر حفظ منابع طبیعی ، مقوله آموزش و به حداقل رساندن آسیب های وارده به طبیعت در طول سفر ، اهمیت احترام گذاشتن به طبیعت را آشکار کرده و مانع آسیب رساندن به آن می شود.

علاوه بر این محلی ها نیز از ارزش جاذبه های طبیعی منطقه زندگی خود آگاه شده (در کنار رشد فرهنگ حفظ محیط زیست) و در پاسداری از آن می کوشند.

۴- گردشگری روستایی در ایران

ایران با توجه به گستردگی جغرافیایی و داشتن اقلیم های متفاوت، فرهنگ ها و سنن و چشم اندازهای بی نظیرش و همچنین با توجه به دارا بودن جاذبه های تاریخی غنی دارای پتانسیل بسیار بالای برای برگزاری تورهای روستا گردی بویژه برای گردشگران خارجی است. خونگرمی مردمان این مرز و بوم باعث می شود که گردشگران با اقامت در روستا ها علاوه بر آشنایی با آداب و رسوم روستا اوقات خوشی را در کنار مردم و در طبیعت بگذرانند.

گردشگری کشاورزی متاسفانه هنوز در ایران بخوبی شناخته شده نیست؛ تجربه ای که می تواند به غایت ارزشمند و جذاب باشد.

روستاهای زیادی در ایران دارای پتانسیل برای تبدیل شدن به مناطق جذاب برای برگزاری تور گردشگری روستایی هستند و البته برخی از آن ها مانند روستای ماسوله، ابیانه و روستای مصر در این زمینه پیشتاز هستند. مراسمی که در برخی از روستاهای ایران برگزار می شوند بسیار دیدنی، جذاب و دارای تاریخ و پشتوانه فرهنگی غنی هستند. مراسم گلاب گیری در قمصر کاشان، جشن تیرما سینزه در قاسم آباد گیلان ، عاشورا در ابیانه و پیرشالیار در هورامان ، نمونه هایی از این مراسم اند.

از جمله روستاهای گردشگری ایران می توان به روستای پالنگان در استان کردستان، روستای شهرستانک در تهران، روستای مصر در اصفهان، مارگون در استان فارس، سنگان در سیستان و بلوچستان، روستای نوا و دشت آزو در مازندران و بسیاری دیگر همچون اندبیل در استان اردبیل اشاره کرد.

۵- کدهای رفتاری در گردشگری روستایی

هرگز فراموش نکنید که هر روستا فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود را دارد و ممکن است عملی که در یک روستا، عملی پذیرفته شده باشد در روستایی دیگر عملی خلاف عرف محسوب شود. به هر روی، احترام به روستا نشینان و سنت های آنان از اصول و ارکان قدم گذاشتن به روستاهاست. سنت شکنی و ایجاد اخلال در نظام روستا باعث ایجاد روحیه مقابله با گردشگران خواهد شد. در زیر به برخی از کدهای رفتاری که در هنگام گردشگری روستایی باید آن ها را مدنظر داشت اشاره می شود.

*اگر جشنی در روستا برپا بود سعی کنید اجازه گرفته و در جشن شرکت کنید. این تجربیات و خاطرات جالب و دوست داشتنی ای برایتان به ارمغان می آورد.

*پر واضح است که در هنگام اقامت در روستا می بایست به آداب و رسوم روستاییان اهمیت داد.

*به کودکان روستایی کمک مالی نکنید زیرا با این کار آن ها به تکدی گری عادت خواهند کرد.

*به حریم شخصی خانه ها و باغات روستا بدون اجازه وارد نشوید و از میوه ها نچینید.

*از ریختن زباله در معابر و اطراف روستا بپرهیزید.

*از محصولات روستایی خرید کنید و سعی کنید نقشی در اقتصاد روستایی ها داشته باشید.

*بدون اجازه از روستاییان بویژه زنان عکس نگیرید.

 

زنجیره تامین گردشگری روستایی و نقش آن در توسعه پایدار

ارزیابی عناصر مختلف گردشگری در مقاصد مختلف بـه امـری ضـروری مبـدل شـده است، درنتیجه ارزیابی ایـن عناصـر باعـث تخصـیص بهینـه منـابع بـه برنامـه هـای توسـعه ای میشود، گردشگری روسـتایی یکـی از نیروهـای اصـلی درزمینـۀ بهبـود ورشـد اقتصـادی روستاها محسوب میشود. در چنین شرایطی، ارزیابی زنجیره تـأمین گردشـگری روسـتایی به مثابه یکی از مهمترین استراتژیها برای توسعه یک روستا مطرح میشود. ارزیابی زنجیره

تأمین گردشگری به این موضوع میپردازد کـه چگونـه یـک محصـول گردشـگری تولیـد میشودو چه هنگام و از چه طریقی به دست گردشگران مـی رسـد و بـازخورد آن چیسـت .

بـاوجود اهمیـت غیرقابـل رد ایـن موضـوع مطالعـه در حـوزه زنجیـره تـأمین گردشـگری وارزیابی عملکرد آن در ایران هنوز صورت نگرفته است.

از سوی دیگر یکی از عوامل مؤثردر مدیریت مقصد، انـدازه گیـری کـارایی زنجیـره تـأمین گردشگری است. مدیریت زنجیره تـأمین گردشـگری یکـی از اسـتراتژی هـای افـزایش مزیـت رقابتی است که شامل تمامی تأمین کنندگان محصـولات کـه بـه طـورمستقیم با گردشگران در ارتباط اند؛ ازجمله تور اپراتورهـا، عوامـل خـرد ماننـد کنتـرل کننـدگان محصولات ویا تأمین کنندگانی مانند، ارائه دهندگان محل اقامـت مـی شـود . بـه عبـارتی زنجیـره تـأمین صـنعت گردشـگری شـامل بسـیاری از عوامـل گردشـگری ماننـد: هتـل هـا، حمـل ونقـل، رستورانها، صنایع دستی، دفع زبالـه، زیرسـاخت هـای مقصـد و تمـامی کسـب وکارهـای مقصـد موردنظر به منظور ارائه خدمات و بهبود عملکرد پایدار در کنار بهبود عملیـات هـای مـالی مقصـدمیشود.

بررسی گردشگری روستایی یا روستاگردی در ایران

گردشگری صنعتی است که در سال‌های اخیر هر روز رو به گسترش است و شاخه‌ای جدید به آن اضافه می‌شود. دلیل اهمیت گردشگری و صنعت توریسم تاثیری است که بر وضعیت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشورها و شهرهای مختلف می‌گذارد و یکی از مهم‌ترین قطب‌های اقتصادی کشورهاست.

بیشتر دولت‌ها با برنامه‌های از پیش تعیین شده و حساب شده‌ای سعی بر گسترش توریسم و گردشگری در کشورشان دارند. گردشگری انواع متعددی دارد و یکی از جذاب‌ترین بخش‌های آن روستاگردی یا گردشگری روستایی است.

اهمیت و هدف‌های سفر به روستا

احترام به فرهنگ‌ها و آداب‌ و‌ رسوم قدیمی روستاها و جامعه‌ها یکی از اصلی‌ترین هدف‌های سفر به روستاهاست. یکی دیگر از مسائلی که باعث اهمیت گردشگری روستایی شده است اشتغال‌زایی، کمک به وضعیت اقتصادی روستاییان، تشویق آن‌ها به مهاجرت معکوس و حفظ ریشه‌های فرهنگی این منطقه‌هاست.

از آنجایی که آماده کردن امکانات در روستاها و شرایط سفر به آن‌ها هزینه زیادی برای دولت‌ها ندارد و ورود گردشگران به روستاها باعث عرضه و تقاضا و بازار کار می‌شود بسیاری از روستایی‌ها به دیار خود برگشته‌اند و خانه‌هایشان را هم به اقامتگاه‌های بوم‌ گردی تبدیل کرده‌اند و از طریق ارائه خدمات به گردشگران داخلی و خارجی امرار معاش و کسب درآمد می‌کنند.

تاریخچه گردشگری روستایی

سفر به روستاها از چه زمانی شروع شد؟ گردشگری روستایی جزو اولین سبک‌های سفر بود که گردشگران به آن توجه کردند. این سبک سفر به دلیل دسترسی به طبیعت بسیار برای گردشگران محبوبیت داشت. اما گردشگری روستایی به صورت رسمی در جهان از سال ۱۹۴۵ و با شروع روش‌های آسان حمل‌و‌نقل شروع شد.

در ایران هم کمتر از یک دهه است که روستاهای زیادی به دلیل داشتن جاذبه‌های گردشگری زیبا مورد توجه گردشگران قرار گرفته‌اند و با توجه به اینکه امکانات اقامت در روستاها و راه‌های رفت‌و‌آمد به آن‌ها راحت‌تر شده است تقاضای سفر به این منطقه‌ها رشد خوبی پیدا کرده است.

شاید شما هم به روستاهایی مثل ابیانه در کاشان، ورکانه در همدان یا کندوان در تبریز سفر کرده‌اید و محو زیبایی‌های معماری و جاذبه های طبیعی این روستاها شده‌اید.

انواع گردشگری در روستاها

همان طور که گفتیم گردشگری در روستاها هنوز تعریف درستی در روش‌های سفر ندارد و دسته‌بندی مشخصی برای انواع آن وجود ندارد. اما با این‌حال به چند نوع تقسیم می‌شود و گردشگران هر کدام برای سفر به روستاها هدف‌های مختلفی دارند.

۱. طبیعت‌گردی یا اکوتوریسم:

طبیعت گردی یا اکوتوریسم، نوعی از روستاگردی است که در آن سفر در طبیعت انجام می‌شود. گردشگران در این سبک از سفر برای دیدن و لذت بردن از طبیعت روستا به آنجا سفر می‌کنند.

۲. گردشگری فرهنگی:

هر کدام از روستاهای ایران فرهنگ و رسم‌های جالبی در مراسم‌های مثل عروسی، عزاداری، شب یلدا، عید نوروز و عیدهای مذهبی دارد و همین موضوع از دلیل‌های خوب سفر به آن‌هاست. بسیاری از گردشگرها برای آشنایی با آداب‌و‌رسوم و فرهنگ‌های مختلف به روستا سفر می‌کنند که به این سبک از سفر، گردشگری فرهنگی می‌گویند.

۳. گردشگری پایدار:

یکی از سبک‌های سفر در مناطق روستایی، گردشگری پایدار است. در گردشگری پایدار، گردشگران در تلاش هستند کمترین اثر را در جامعه میزبان داشته باشند. گردشگران پایدار بسیار آگاهانه سفر می‌کنند. اقامت آنها در سفر اغلب اقامتگاه‌های بومگردی است و در انتخاب غذا به سراغ غذاهای محلی می‌روند.

۴. گردشگری کشاورزی:

یکی از سبک‌های گردشگری روستایی، گردشگری کشاورزی است. تصور کنید گشت‌و‌گذار در مزرعه‌های کشاورزی، تجربه کار و کمک به کشاورزان چقدر لذت‌بخش است. پیشنهاد می‌کنیم هنگام برداشت محصولات کشاورزها حتما به روستاها سفر کنید و به آن‌ها کمک کنید تا از تجربه جدیدتان لذت ببرید و با گوشه‌ای از تلاش کشاورزها آشنا شوید.

سفر به روستاها و تجربه‌های شیرین

همه ما بارها و بارها شنیده‌ایم که روستایی‌ها افرادی مهربان، باصفا و مهمان‌نوازند. هم‌نشینی با ساکنین روستا، شرکت در جشنواره‌های بومی، عطر نان‌ها محلی، کمک در زمین‌های زراعی،‌ خرید صنایع دستی و سوغاتی‌های محلی، طعم خوش غذاهای محلی و آشنایی با رسم‌های قدیمی و اصیل گوشه‌ای از تجربه‌ای شیرین سفر به روستاست.

گردشگری روستایی به چه معناست؟

دکتر محمدرضا رضوانی با بیان اینکه، تعاریف متعددی از این مدل گردشگری ارائه شده گفت: بعضی از این تعاریف، هرگونه گردشی که در نواحی روستایی انجام می‌گیرد را گردشگری روستایی می‌نامند که البته نقدهایی به این تعاریف وارد است. از این رو، در ارائه تعریف مناسبی از این مقوله، باید گفت این نوع گردشگری معرف زندگی، فرهنگ، هنر و میراث مناطق روستایی است و جامعه محلی را از لحاظ اجتماعی و اقتصادی بهره‌مند می‌سازد؛ ضمن اینکه، ارتباط بین گردشگران و جوامع محلی را برای غنی‌سازی تجربه گردشگران فراهم می‌کند.

این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: در تعریفی که توسط سازمان جهانی گردشگری ارائه شده هم به پیوند فعالیت و تجربه بازدیدکنندگان با طیف وسیعی از محصولات مبتنی بر طبیعت، کشاورزی، ماهیگیری و سبک زندگی روستاییان تاکید دارد. با اتکا براین تعاریف می‌توان ویژگی‌هایی را برای گردشگری روستایی برشمرد که یکی از مهم‌ترین آنها روستاپایه بودن فعالیت‌ها و محصولات گردشگری روستایی است که باید دارای ویژگی‌های خاصی باشد. در این نوع گردشگری گردشگران علاقه ویژه‌ای به ارتباط با جوامع محلی دارند و علاقه‌مند هستند با شیوه زندگی افراد بومی آشنا شوند. ضمن اینکه، گردشگران روستایی تمایل دارند در فعالیت‌های معمول زندگی روستاییان مشارکت کنند، به‌همین دلیل است که غلبه کسب‌وکارهای خرد و خانگی در این نوع گردشگری موردتاکید قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه این نوع گردشگری انواع مختلفی دارد و با توجه اینکه حدود ۸۰ درصد عرصه‌های طبیعی در سطح جهان را روستاها تشکیل داده‌اند، بسیاری از مطالعات گردشگری پیرامون گردشگری در نواحی روستایی انجام گرفته، تصریح کرد: این مقوله برای طیف وسیعی از فعالیت‌های گردشگری مانند گردشگری کشاورزی، گردشگری فرهنگی، خلاق، گردشگری غذا و اکوتوریسم به کار برده می‌شود.

ارتباط بین گردشگری و توسعه روستایی

رضوانی افزود: با توجه به تحولاتی که در چند سال گذشته، به لحاظ فکری، فرهنگی و اجتماعی در عرصه جهانی اتفاق افتاده، ذائقه گردشگران تغییر کرده و برخلاف گذشته گردشگران امروزی به‌دنبال تجربه کردن فضاهای جدید هستند که در این میان طبیعت‌گردی در فضاهای روستایی نقش مهمی را ایفا می‌کند. بنابراین، از یک‌سو مناطق روستایی با توجه به منابع طبیعی و غنی فراوانی که در اختیار دارند، برای توسعه این نوع گردشگری عرصه خوبی محسوب شده و از سوی دیگر، گردشگری با توجه به ماهیتی که دارد فرصت بسیار مناسبی برای توسعه مناطق روستایی است و می‌تواند به تجدید حیات روستاها، ایجاد اشتغال و درآمد افراد بومی کمک کند.

این محقق و پژوهشگر با تاکید بر اینکه، گردشگری روستایی به حفظ میراث طبیعی و فرهنگی  کمک کرده و برای زنان و جوانان فرصت‌های مناسبی را فراهم خواهد کرد، گفت: پژوهش‌ها حکایت از آن دارد که جمعیت شهری چه در سطح جهان و چه در داخل کشور در حال گسترش است و پیش‌بینی شده که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۸۶درصد جمعیت جهان شهرنشین خواهند بود. از این‌رو، با توجه به شرایط زندگی شهری نیاز به سفر در طبیعت و مناطق روستایی به مراتب بیشتر خواهد شد. اینجاست که وجود مناطق روستایی در فراهم کردن فرصت‌های گردشگری برای جوامع شهری در حال گسترش اهمیت می‌یابد. ضمن اینکه، این جمعیت شهری بازار بسیار خوبی را برای گردشگری روستایی فراهم می‌کنند.

گردشگری با رویکرد توسعه پایدار

رضوانی با بیان اینکه در گردشگری اساسا رویکردهای مختلفی وجود دارد، ادامه داد: در مقابل رویکرد گردشگری انبوه که آثار نامطلوب اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی به همراه دارد، رویکردهای جایگرینی وجود دارد که پایدارتر هستند. به این معنا که ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی را در نظر دارند. این رویکردها شامل گردشگری اجتماع محور، گردشگری پایدار، خلاق و گردشگری هوشمند است. بنابراین، یکی از این رویکردها که با شرایط مناطق روستایی سازگار بوده و می‌تواند تجلی واقعی مفهوم گردشگری روستایی باشد، این نوع از گردشگری اجتماع محور است. در این نوع گردشگری، جامعه، مردم و نهادهای محلی در برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری نقش موثری داشته و از منافع آن بهره‌مند خواهند شد.

نایب رئیس انجمن علمی گردشگری ایران تصریح کرد: معیارهایی که در این نوع گردشگری وجود دارد، مالکیت و مدیریت محلی است. به این معنا که کسب و کارها باید محلی بوده و توسط افراد محلی شکل گرفته باشد و این افراد در کسب و کارها مشارکت داشته باشند. به بیان دیگر، اقوام محلی برای بهره‌مندی باید در برنامه‌ریزی‌های مربوط به گردشگری روستایی نقش فعال داشته باشند، درغیر اینصورت جامعه محلی نمی‌تواند از مزایای این نوع گردشگری بهره لازم را ببرد.

وی خاطرنشان کرد: البته، در بحث گردشگری روستایی اجتماع محور الزامات دیگری وجود دارد که مشارکت مردم و نهادهای محلی در برنامه ریزی و مدیریت مهمترین آنهاست. پیش‌نیاز این مشارکت توانمندسازی جامعه محلی است تا بتوانند مشارکت موثری داشته باشند که در این زمینه نقش آموزش مطرح است. ضمن اینکه رویکردی در این میان حائز اهمیت است که مفهوم پایداری را در خود جای دهد.

تجربه گردشگری روستایی در سطح جهان

رضوانی با اشاره به تجربه‌های موفق کشورهای مختلف دنیا در گردشگری روستایی، تصریح کرد: کشورهای اروپایی به این گردشگری نگاه ویژه‌ای داشته و با رونق این نوع گردشگری توانسته‌اند در اقتصاد محلی روستاها درآمد مستقیم ایجاد کنند که این کارکرد در تجدید حیات مناطق روستایی در اروپا نقش موثری داشته است. علاوه‌براین، سبک نوین این گردشگری تحت عنوان مزرعه‌های شادی چند سال است که در چین مطرح شده و توانسته درآمد بالایی برای مناطق روستایی ایجاد کند و مورد توجه گردشگران نیز قرار گرفته است.

ویلاها و خانه‌های دوم معضل گردشگری روستایی در ایران

وی ادامه داد: با وجود اینکه این گردشگری در ایران سابقه زیادی دارد، اما این نوع گردشگری در آن معنای خاص خود که راجع به آن صحبت شد، بعد از انقلاب در کشور گسترش پیدا کرده است. البته این گردشگری در ایران بیشتر در قالب خانه‌های دوم مورد توجه قرار گرفته که به نوعی الگوی گردشگری ناپایدار محسوب می‌شود و متاسفانه در سال‌های گذشته گسترش یافته است. اما با این حال، در برنامه چهارم توسعه، به گردشگری روستایی با الگویی پایدار نیز توجه شده و بر اساس آن روستاهای هدف گردشگری و مناطق نمونه گردشگری مطرح شده است که اقدام مثبتی تلقی می‌شود. در چند سال اخیر توسعه اقامتگاه‌های بومگردی فرصت خوبی را برای گردشگری در مناطق روستایی ایجاد کرده و در مجموع تجربه نسبتا موفقی در این حوزه تلقی می‌شود. همچنین، گردشگری کشاورزی که تا کنون مورد غفلت واقع شده بود، خوشبختانه مورد توجه قرار گرفته و شرایط خوبی در کشور پیدا کرده است.

رضوانی مطرح کرد: نکته مهمی که در گردشگری روستایی باید مورد توجه قرار گیرد بحث پایداری الگوهای گردشگری است. بر این اساس، الگوهای گردشگری از لحاظ پایداری اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند. دسته نخست الگوی ویلاسازی و خرید و تملک خانه‌های دوم در مناطق روستایی است که متاسفانه بدون برنامه و مدیریت در حال گسترش است که نه تنها به ایجاد اشتغال در روستاها و درآمد روستایی کمکی نکرده بلکه، باعث تخریب محیط زیست روستاها نیز شده است.

وی ادامه داد: البته همین الگوی گردشگری در کشورهای اروپایی به دلیل کنترل و مدیریت صحیح به صورت پایدار شکل گرفته است. به این معنا که خانه‌های دوم در داخل بافت روستاها و با ترمیم خانه‌های قدیمی شکل گرفته است، اما در کشور ما خانه‌های دوم عمدتا در خارج از بافت روستاها و در عرصه‌های طبیعی و جنگلی گسترش پیدا کرده و آثار نامطلوبی برجا گذاشته که البته در چند سال اخیر با کنترل این پدیده آثار نامطلوب آن کاهش یافته است.

تاب‌آوری و توسعه پایدار

رضوانی اظهار کرد: الگوی دوم، بومگردی، گردشگری کشاورزی و گردشگری تاریخی-فرهنگی است که به‌طور نسبی در کشور موفق بوده و توانسته با ایجاد اشتغال و درآمد، حیات روستایی را احیا کند. تجارب موفق و مثبتی در این زمینه در کشور وجود دارد که لازم است فراگیر شده و در کشور گسترش پیدا کند. ضمن اینکه، لازم است متوجه این موضوع باشیم که این نوع گردشگری جایگزین دیگر فعالیت‌های روستایی نیست و نباید باشد؛ بلکه باید مرتبط و مکمل سایر فعالیت‌های روستایی و در راستای تقویت زنجیره ارزش سایر فعالیت های روستایی به وجود بیاید.

وی تاکید کرد: در چنین شرایطی گردشگری روستایی پایداری و تاب‌آوری بیشتری خواهد داشت. به این معنا که، اگر در زمانی، بحران طبیعی یا انسانی پیش بیاید، آسیب‌هایی که کسب و کارهای مرتبط با این نوع گردشگری خواهند دید به دلیل اینکه در برنامه‌ریزی‌ها یک فعالیت مکمل در نظر گرفته شده‌اند و نه جایگزین، کمتر خواهد بود.

دانلودوخرید  ۲۵۰۰۰تومان