امروزه بخش اعظمی از توجه‌های معطوف شده به بلاک‌چین، متمرکز بر خدمات مالی در کنار ارایه‌دهندگان خدمات غیر مالی است. همچنین چگونگی تاثیر تکنولوژی بلاک‌چین بر سازمان‌ها، مدل کسب و کارشان و نحوه‌ی ایجاد و ارایه‌ی ارزش سازمان‌ها مورد توجه قرار گرفته است.

ما در این مطلب قصد داریم تاثیر  تکنولوژی بلاکچین را بر تمام اجزای مدل کسب و کار بررسی کنیم:

بلاک‌چین فراتر از بیت کوین

امروزه تکنولوژی‌های نوظهور به‌عنوان نیروهای فعال برای تحولات اقتصادی، اجتماعی و تجاری خدمت می‌کنند. جایگاه بلاکچین در سال ۲۰۱۸ مطابق با چرخه Gartner Hype – ابزاری برای سنجش میزان بلوغ و پذیرش تکنولوژی‌های خاص- بین ۵ تکنولوژی برتر دنیا بوده است. تاثیر تکنولوژی بلاک‌چین فراتر از بخش‌های مالی و در برگیرنده‌ی هر کسب و کاری است که به عنوان واسطه بین دو طرف (به طور مثال بین خریدار و فروشنده) عمل می‌کند.

 پیش‌بینی می‌شود که بلاک‌چین، مدل‌های کسب و کار موجود را به چالش می‌کشد و فرصت‌های جدیدی برای ایجاد ارزش‌های بدیع ارایه می‌دهد. متاسفانه در حال حاضر با وجود اینکه تکنولوژی بلاک‌چین بر پایه‌ی بیت‌کوین بنا شده است، راهنمایی‌های بسیار کمی در خصوص تکنولوژی‌های بلاک‌چین، راه‌حل‌های موجود و نحوه‌ی تاثیر بلاک‌چین بر مدل کسب و کار در اختیار سازمان‌ها است.

گفتنی است بلاک‌چین به تکنولوژی زیربنایی اشاره دارد. یعنی شبکه‌ای از رایانه‌ها و الگوریتم‌هایی که بیت کوین و بسیاری از برنامه‌های توزیع دیگر را پردازش می‌کنند.

اما بلاک‌چین چگونه می‌تواند بر مدل کسب و کار شما تاثیر بگذارد؟

تکنولوژی بلاک‌چین، فرصت‌های زیادی برای رشد در اختیار کسب و کارهای نوپا می‌گذارد و البته تهدیدات مستقیمی نیز برای کسب و کارهای سنتی به وجود می‌آورد. سازمان‌هایی که بر پایه‌ی مدل‌های سنتی کسب و کار راه‌اندازی شده‌اند، باید از خود بپرسند که تکنولوژی بلاک‌چین، چطور ممکن است بر ارزش پیشنهادی، چگونگی رقابت و عملکرد آنها تاثیر بگذارد؟

اکنون پروژه‌های آزمایشی در چندین صنعت در حال اجراست، مانند: ردیابی و حمل و نقل کالاها داخل زنجیره تامین صنعتی، استفاده از قراردادهای هوشمند برای تامین امنیت، تسریع و کم هزینه‌تر کردن معاملات املاک، مستغلات و ایجاد امکان جابجایی سرمایه به خارج از کشور بدون تاخیر و پرداخت هزینه‌های تبدیل ارز.

 توجه به چگونگی تحت تاثیر قرار گرفتن مدل کسب و کار توسط برنامه‌های بلاک‌چین که به سرعت در حال رشد هستند، برای هر سازمانی ضروری است. مدل کسب و کار که شامل ۹ بخش است، چگونگی ایجاد و ارایه ارزش توسط سازمان را توصیف می‌کند.

هنگامی که این ۹ بخش در کنار یکدیگر قرار بگیرند و به درستی تراز شوند، منجر به ایجاد و ارایه‌ی ارزش خواهند شد. این ۹ بخش در یک قالب دیداری به نام بوم مدل کسب و کار خلاصه می‌شوند و عبارتند از:

بخش‌های مشتری:

شامل گروه‌های مختلفی از افراد یا سازمان‌هایی است که کسب و کار، قصد دستیابی و خدمت به آن‌ها را دارد. سازمان‌ها با استفاده از بلاک‌چین می‌توانند بخش‌های مشتری موجود در بازار را مورد هدف قرار دهند. به عنوان مثال، افرادی که مایل به خرید و فروش املاک و مستغلات در سوئد هستند، می‌توانند از یک پروژه‌ی آزمایشی بلاک‌چین که توسط ChromaWay طراحی شده، برای خرید یا فروش خانه استفاده کنند.

بخش‌های مشتری در مدل کسب و کاری که توسط سیستم بلاک‌چین خدمت می‌کند، می‌تواند مشابه مدل‌های سنتی، شامل بازار انبوه، بازار متنوع و نیچ مارکت (بازار جاویژه) باشد. با این حال وجه تمایز آن در این است که بلاک‌چین می‌تواند با فراهم کردن دسترسی به بازار هدفی که قبلاً قابل دستیابی نبوده، بخش‌های جدید مشتری برای کسب و کار ایجاد کند. این تکنولوژی به کشف بازارهای بالقوه‌ی جهانی کمک می‌کند.

ارزش پیشنهادی:

این بخش،شامل تمام فعالیت‌هایی است که برای مشتریان ارزش‌آفرینی می‌کنند. مشتریان محصولات را خریداری نمی‌کنند؛ آن‌ها یک راه حل برای انجام یک کار مهم را می‌خرند. ارزش ادراک شده توسط مشتری، بستگی به اهمیتی که مشتری برای انجام کار قائل است، میزان رضایتی که از گزینه‌های فعلی برای انجام کار دارد، قابلیت دسترسی او به سایر گزینه‌ها دارد.

 تکنولوژی بلاک‌چین، می‌تواند با فراهم کردن دسترسی به محصولات یا خدماتی که قبلاً در دسترس نبودند یا تنها با پرداخت هزینه‌ی زیادی از زمان یا پول به‌دست می‌آمدند، بر ارزش ادراک شده مشتری تاثیر بگذارد. به عنوان مثال Centbee در آفریقای جنوبی با استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین، کاربران برنامه کاربردی تلفن همراه خود را قادر می‌سازد تا  به لیست تماس مخاطبان‌شان، بیت کوین ارسال کنند. در نتیجه کاربران این برنامه می‌توانند پول را به سادگی و بسیار ارزان از مرزها عبور دهند تا از خانواده و دوستان‌شان بدون تحمیل هزینه‌های گزاف تبدیل ارز، حمایت کنند.

علاوه بر این، تکنولوژی بلاک‌چین می‌تواند تراکنش‌های سریع‌تر و ارزان‌تری را به نسبت سیستم‌های سنتی فراهم کند. به عنوان مثال ارزش پیشنهادی برای خریدان خانه می‌تواند شامل تسهیل انتقال مالکیت دارایی از فروشنده به خریدار با تایید اسناد مربوط به قراردادهای مربوطه باشد. حتی در این مثال، بلاک‌چین می‌تواند هزینه‌ی تراکنش‌ها و زمان مورد نیاز را برای هر دو طرف معامله کاهش دهد.

کانال‌ها:

این بخش، توصیف کننده‌ی چگونگی برقراری ارتباط یک شرکت با مشتریانش برای ارایه‌ی ارزش پیشنهادی است. این کانال‌ها می‌توانند شامل، نیروی فروش شخصی شرکت، وبسایت، فروشگاه‌های شرکت، خرده‌فروشان، عمده فروشان یا فروشگاه‌های مربوط به شرکا باشند. یکی از اثرات استفاده از بلاک‌چین، ساده‌سازی انجام کسب و کار است. در این بخش بلاک‌چین به حذف واسطه‌ها و شرکای میانی کمک می‌کند.

در بخش قبلی ما نمونه‌ای از معاملات املاک و مستغلات را که توسط قراردادهای هوشمند تسهیل می‌شوند، مثال زدیم. این کار با حذف الزام مربوط به زمان و پرسنل مورد نیاز برای تکمیل فرآیند بررسی اعتبار یا تراکنش انجام می‌شود. همچنین ممکن است انواع جدیدی از کانال‌ها داخل یک سازمان معرفی شوند (به عنوان مثال، با به اشتراک گذاری کد مشترک برای تقویت زنجیره تامین)

ارتباط با مشتری:

این بخش، توصیف کننده‌ی نوع روابطی است که شرکت با بخش‌های خاص مشتری برقرار می‌کند. این روابط را می‌توان با انگیزه‌ی جذب مشتریان، حفظ آنها یا افزایش فروش هدایت کرد. کمک شخصی، کمک شخصی اختصاصی، سلف سرویس، خدمات خودکار، جوامع و خلق مشترک نمونه‌هایی از این روابط هستند. جریان کار آزمایشی که توسط  ChromaWay اداره می‌شود، فرآیند معاملات املاک و مستغلات را برای Lantmateriet (مرجع ثبت زمین دولت سوئد)، ساده کرده است. دفتر دیجیتال هر گام معامله املاک و مستغلات و همچنین عنوان ملک را ثبت می‌کند همچنین این برنامه می‌تواند توسط نمایندگان بانک و نمایندگان املاک و مستغلات در دسترس قرار گیرد و حاوی اطلاعات دقیقی است که بروزرسانی شدند و دسترسی به آن‌ها آسان است. Lantmateriet در سراسر فرآیند خرید و فروش شرکت دارد و هدف آن ایجاد اعتماد و شفافیت بیشتر در معاملات خود با شهروندان سوئدی است.

جریان‌های درآمدی:

این بخش، نشان‌دهنده‌ی درآمد حاصل از هر یک از بخش‌های مشتری است.

به طور کلی دو نوع جریان درآمدی وجود دارد:

۱٫ درآمدهای تراکنشی: درآمد تراکنشی، حاصل پرداخت مشتری برای یک بار خرید است.

۲٫ درآمدهای تکرارپذیر: درآمد تکرارپذیر حاصل پرداخت‌های مکرر مشتریان در قبال ارائه یک ارزش پیشنهادی یا فراهم‌سازی خدمات پس از فروش برای آنهاست.

تحقیقات ABI در سال ۲۰۱۸ تخمین زدند که تا سال ۲۰۲۳، درآمد ۱۰.۶ میلیارد دلاری حاصل از پروژه‌های بلاک‌چین، عمدتاً از طریق فروش و خدمات نرم افزاری تولید خواهد شد. شرکت‌های فنآوری که خدمات حرفه‌ای مربوط به بلاک‌چین را ارائه می‌دهند، درآمد حاصل از هزینه‌های معامله برای فعالیت در شبکه، موافقت‌نامه‌های سطح سرویس برای مشتریان شرکت یا هزینه‌های پلت‌فرم برای قراردادهای نرم افزار به عنوان سرویس (SaaS) را دریافت می‌کنند.

با این حال بیشترین درآمد حاصل از بلاک‌چین، مربوط به رمزنگاری تامین مالی جمعی  با استفاده از عرضه‌ی اولیه‌ی سکه (ICOs) است.

ICO یک مدل جمع آوری پول است که از قدرت کریستوگرام‌ها و تجارت مبتنی بر بلاک‌چین استفاده می‌کند. این مدل فراهم‌کننده‌ی جایگزینی است برای مدل سنتی سرمایه‌گذاری سرمایه/ بدهی که توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه، بانک ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خصوصی ارایه‌ می‌شود. ICO ها از تکنولوژی بلاک‌چین برای تایید معاملات استفاده می‌کند.

منابع کلیدی

بخش منابع کلیدی، به منابعی اشاره دارد که در راستای خلق ارزش برای مشتری ضروری هستند و جزو مهم ترین دارایی‌های مورد نیاز برای عملکرد صحیح کسب و کارمحسوب می‌شوند. هر مدل کسب و کاری به منابع کلیدی نیاز داشته و این منابع، شرکت را قادر می سازند تا ارزش پیشنهادی خود را خلق و ارائه نماید، به بازارها دسترسی پیدا کند، ارتباط با بخش مشتری را حفظ کند و به کسب درآمد بپردازد. این منابع می‌توانند فیزیکی، مالی، معنوی یا انسانی باشند.

فعالیت‌های کلیدی

شامل تمام فعالیت‌های مورد نیاز برای ارایه ارزش هستند (به عنوان مثال، چگونه شرکت منابع را به روش‌های خلق ارزش تبدیل می‌کند.)

هرچند که این دو در بوم مدل کسب و کار، به طور جداگانه در نظر گرفته می‌شوند ولی چون به شدت به یکدیگر مرتبط هستند، ما به طور مشترک درباره‌ی آنها بحث می‌کنیم. تکنولوژی بلاک‌چین به شرکت‌ها اجازه می‌دهد که منابع کلیدی تشکیل‌دهنده‌ی مدل کسب و کارشان را بازنگری کنند.

تکنولوژی بلاک‌چین از دو جنبه بر فعالیت‌ها و منابع کلیدی تاثیر می‌گذارد:

جنبه‌ی نخست:

 فرصت سیال‌تر کردن منابع را در نظر می‌گیرد و به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا از مالکیت سنتی دور شوند و تنها در صورت نیاز به منابع دسترسی داشته باشند. این فرصت، مربوط به کاربرد تکنولوژی بلاک‌چین عمومی است که هر شخصی می‌تواند با طرف دیگر در شبکه‌ی نظیر به نظیر  ملاقات و معامله کند. در نتیجه شرکت‌ها در برخی موارد می‌توانند برای ایجاد و نگهداری زیرساخت‌های فناوری اطلاعات سرمایه‌گذاری نکنند، زیرا در شبکه‌ی بلاک‌چین عمومی، منابع و فرآیندهای لازم فراهم شدند.

 علاوه بر این تکنولوژی بلاک‌چین شرکت‌ها را قادر می سازد تا فرآیندهایی را که قبلاً به صورت دستی انجام می‌شدند، خودکار کنند و در نتیجه منابع انسانی را قادر می‌سازد تا بر سایر فعالیت‌های ارزش افزوده تمرکز کنند. مستند سازی، تایید و گزارش حسابرسی، نمونه‌هایی از این فرآیندها هستند.

دومین جنبه‌:

دومین جنبه‌ مهم تاثیر تکنولوژی بلاک‌چین بر منابع و فعالیت‌های کلیدی این است که کاربران منابع و فرآیندهای کلیدی را فراهم و از تکنولوژی بلاک‌چین برای تسهیل تبادل منابع استفاده می‌کنند. در مثال قراردادهای هوشمند در معاملات املاک و مستغلات، منابعی مانند سرمایه‌ی انسانی (به عنوان مثال: دانش، مهارت و تجربه) و سرمایه‌ی فیزیکی (دارایی‌ها) توسط دو طرف معامله تامین می‌شوند و تکنولوژی بلاک‌چین تبادل نظیر به نظیر این منابع را تسهیل می‌کند.

شرکای کلیدی:

این بخش، شبکه‌ای از تأمین‌کنندگان و شرکا را توصیف می‌کند که باعثعملکرد صحیح مدل کسب ‌و کارمی‌شوند. این شراکت‌ها ممکن است اشکال مختلفی مانند سرمایه‌گذاری مشترک، همکاری استراتژیک یا روابط خریدار- تامین‌کننده برای تضمین منابع قابل اطمینان داشته باشند.

استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین می‌تواند شرکای جدیدی را مانند شرکت‌های فنآوری توسعه‌دهنده‌ی واسط‌های برنامه‌ی کاربردی (APIs)و ابزارهای توسعه‌ی نرم افزار (SDKs) فراهم و الگوریتم‌های تبادلی را حفظ کند. برای مثال، Centbee اکوسیستم پرداخت تجاری در آفریقای جنوبی ایجاد کرده تا امکان پذیرش سریع و راحت بیت‌کوین را در زمان فروش، بدون نیاز به نصب سخت افزار پایانه اضافی به خرده فروشان بدهد. همچنین بلاک‌چین شراکت‌های همتا بین کسب‌و‌کارها (B2B) را تسهیل می‌کند و در نتیجه باعث تقویت و گسترش زنجیره‌ی تامین می‌شود.

ساختار هزینه:

این بخش، توصیف‌کننده‌ی تمام هزینه‌هایی است که اجرای مدل کسب ‌وکار با خود به همراه دارد. پیاده‌سازی بلاک‌چین می‌تواند هزینه‌های معاملاتی مانند هزینه‌های مذاکره و هزینه‌های جستجو را کاهش داده و هزینه‌های واسطه‌ها را حذف نماید.

انتظار می‌رود که تکنولوژی بلاک‌چین تا سال ۲۰۲۲ امکان صرفه جویی در هزینه‌های سالانه را بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار در صنعت خدمات مالی فراهم کند. این صرفه جویی ناشی از کاهش هزینه‌های زیرساخت IT و حذف فرآیندهای دستی است که ارزش زیادی به شرکت اضافه نکرده بودند.

استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین برای نقل و انتقالات مالی فرآیندهای موجود مانند دریافت مجوز نگهداری را می‌تواند نسبت به سیستم فعلی بانکداری و کارت‌های اعتباری کوتاه کند. به عبارت دیگر فرآیندی که قبلاً چندین روز زمان می‌برده است، الان به دلیل سرعت بالای عملیات اجماع تراکنش توسط پروتکل بلاک‌چین در طول چند دقیقه انجام می‌شود.

همین فرآیندها در بلاک‌چین در مقیاس میکروثانیه انجام می‌شوند. عملیات‌هایی که توسط بلاک‌چین طراحی شده‌اند، نیاز به اقدامات دستی کمتری در جمع آوری، اصلاح و به اشتراک‌گذاری داده‌ها یا ارائه‌ی گزارشات قانونی و اسناد ممیزی دارند.

بنابراین کارمندان می‌توانند بر فعالیت‌هایی تمرکز کنند که ارزش بیشتری را اضافه و درآمدهای بیشتری کسب می‌کند، در حالی که مصرف کنندگان نیز می‌توانند زمان و پول بیشتری را پس انداز کنند.