آینده پژوهی درکسب وکار ،فانوس دریایی استراتژیک برای مدیران موفق

انسان تنها با فاصله ای مناسب از گذشته و آینده میتواند خود و جامعه را سعادتمند کند. این فاصله نه فاصله ای مکانی-زمانی، بلکه فاصله جهانهای مختلف است. اگر گذشته از ما بسیار دور باشد، نمیتوانیم از تجربه های پیشین استفاده کنیم، از تاریخ عبرت نخواهیم گرفت و نمیتوانیم در هیچ جهانی ساکن شده و ریشه بدوانیم. در مقابل اگر گذشته را بسیار به خود نزدیک ببینیم، دچار تحجر و رکود خواهیم شد. دستاوردهای پیشین ما را مغرور و انگیزه پیشرفت را از ما سلب خواهند کرد؛ شکستهای گذشته ما را مغموم و از آینده ناامید خواهند کرد. در مورد آینده نیز قضیه به همین منوال است. اگر آینده را
زمانی بسیار دور بدانیم، از آن غافل میشویم و برای رویارویی با آن آماده نخواهیم بود. در این صورت اتفاقات ناگهان بر ما نازل خواهند شد و ما در گرداب حوادث فرو خواهیم رفت. در مقابل اگر آینده را بسیار به خود نزدیک ببینیم، دچار هراس و اضطراب خواهیم شد، زیرا احساس خواهیم کرد که همه چیز از عهده ما خارج است و قادر نیستیم خود را مهیای مقابله با پیشامدهای پیشرو کنیم. به راستی تنها در فاصله ای طلایی با گذشته و آینده است که انسان میتواند در حال سعادتمند زندگی کند.

آینده پژوهی فردی به (به انگلیسی: Personal Futures Studies) برگرفته از واژهٔ آینده‌پژوهی است که بیانگر به‌کارگیری روش‌های آینده پژوهی در زندگی افراد می‌باشد. در واقع، آینده‌پژوهی فردی تلاش نظام‌مند فرد برای شناخت خود و شکل بخشیدن به آیندهٔ خود می‌باشد.

آینده پژوهان، کسب و کارها و دولت‌ها در سراسر دنیا، از روش‌هایی استفاده می‌کنند که به آن‌ها فرصت درک، اکتشاف و برنامه‌ریزی برای آینده را می‌دهد. از آن مهمتر، می دانند که چگونه بر آینده تأثیر گذاشته و آن را تغییر دهند. حال در آینده پژوهی فردی، این روش‌ها در سطح فردی، خانواده و کسب و کارهای کوچک به کار برده می‌شوند.

در حقیقت، سیستم آینده پژوهی، راهنمایی است که کمک می‌کند فرد نگاهی سیستماتیک به آینده‌اش داشته باشید. این سیستم گام‌های ساده و کوتاهی دارد که به خلق آیندهٔ دلخواه منتهی می‌شود. دنیای اطراف تا اندازه‌ای برای زندگی ما تصمیم می‌گیرد. با این حال، اگر فردی برای زندگی خود برنامه‌ای داشته باشد، زمانی که تصمیمات روزمره را می‌گیرد، هرچقدر هم که کوچک باشند، در جهت برنامه و آینده‌ای که برای خود می‌خواهد، پیش خواهد رفت.

در فرایند آینده پژوهی فردی روش‌ها و تکنیک‌های مشابهی بکار می‌روند که آینده پژوهان به‌طور موفقیت‌آمیز برای سازمان‌های بزرگ در دهه‌های گذشته به کار برده‌اند. که برای تناسب برقرار کردن با زندگی یک فرد یا یک خانواده مقیاس شان کاهش یافته‌است. مراحل آن به صورت زیر است:

گام۱ : شناخت فردی

گام۲ : ساخت سناریوهایی بر اساس شناخت فردی

گام۳ : برنامه‌ریزی استراتژیک بر اساس این سناریوها

گام اول: شناخت فردی

اولین گام در فهمیدن آیندهٔ خود، نگاهی مختصر به گذشته و حال می‌باشد، چرا که آن‌ها پایه‌ای هستند برای ورود به آینده. نقشهٔ آینده، بر اساس زیست‌شناسی و تجربهٔ بشر در طول قرن‌ها خواهد بود. افراد شش نیرو را که بخشی از زندگی روزمره‌شان هستند و این که چگونه این نیروها، او را در رخدادهای احتمالی زندگی شان یاری می‌کنند، خواهند آموخت. چنین شناختی از زندگی، فرد را برای گام بعد آماده خواهد کرد، یعنی اکتشاف آینده‌های محتمل.

گام دوم: نقشه آینده فردی

” اکتشاف آینده ” ممکن است عجیب به نظر برسد، اما کاملاً عملی است. در این بخش، فرد سناریوهایی را ایجاد خواهد کرد که آینده‌های گوناگونی را می‌کاوند. که شامل بهترین، بدترین سناریو و همچنین سناریوهای غیرمنتظره می‌باشند. سناریوها، داستان‌هایی دربارهٔ آینده می‌باشد.

گام سوم: برنامه راهبردی فردی

در گام سوم، فرد آینده‌ای که می‌خواهند در آن زندگی کنند را توصیف می‌کنند. استراتژی‌هایی برای دستیابی به آن آینده خواهند ساخت، در حالی که به رویدادهای پر اثر پر احتمالی که شاید در طول مسیر رخ دهند، رسیدگی می‌کنند. در نهایت، استراتژی‌ها و برنامه‌های احتیاطی برای برخورد با رویدادهای غیرمنتظرهٔ پر اثری که شاید رخ دهند، ایجاد خواهند کرد.

فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک ساده است. یک چشم‌انداز به آینده‌تان بسازید که می‌خواهید در طی زمان به آن برسید؛ استراتژی‌هایی برای رسیدن به آن چشم‌انداز بسازید؛ یک برنامهٔ گام به گام، سال به سال برای اجرای استراتژی‌ها خلق کنید؛ یک برنامهٔ احتیاطی جهت رسیدگی به رویدادهای پر اثر کم احتمال رسم کنید و سپس برنامه را دنبال کنید.

آینده‌پژوهی علم طراحی هوشمندانه‌ی آینده است و کاروکسب‌ها به‌شدت به آن نیاز دارند؛ چون آنچه که تاکنون توانسته است مشتریان را راضی و خشنود کند بی‌شک برای تأمین رضایت و خشنودی مشتریان فردا کفایت نمی‌کند. و در این مسیر سازمانهایی که چشم‌اندازی شفاف از موضوعات و رویدادهای مختلف دارند و دیدی جامع نسبت به مسائل دارند، موفق خواهند بود.

همچنان که پیتر دراکر گفت کاروکسب دو چیز بیشتر نیست: بازاریابی و نوآوری. بازاریابی برای تأمین خشنودی مشتریان امروز، و نوآوری برای تأمین خشنودی مشتریان فردا، و این دو جدا از هم نیستند. حال برای نوآور و فرصت‌یاب بودن لازم است به آینده‌پژوهی اهمیت بشتری بدهیم، و به یاد بیاوریم آموزه‌ی کنت بلانچارد را که می‌گفت سازمانهای پیشرو دو تیم دارند، یک تیم به بهبود فرایندها و محصولات جاری می‌پردازد و یک تیم برای آینده فکر می‌کند.

نگاه به آینده با عینک دیروز و امروز، افقی را در ذهن ما شکل میدهد که با واقعیت آینده در تناقض خواهد بود، به عبارت دیگر آینده روند خطی گذشته نخواهد بود زیرا اکثر کلان روندها بر اساس یک اتفاق تغییر مسیر میدهند و پیش بینی های ما را نقش بر آب می کنند پس ناگزیر هستیم که آینده را خلق نماییم.
حتی در دنیای امروز، تکرار گذشته میزان موفقیت امروز ما را ثابت نگه نمیدارد، یعنی در دنیایی زندگی میکنیم که ثبات با تنزل برابری می کند و نیازمند آن هستیم که سیگنال های تحول را در محیط پیرامون خود تشخیص دهیم و بر اساس آنها آینده های بدیل را متصور شویم و بعد برای هر یک از آنها سناریو نویسی نماییم تا در لحظه ی مواجه شدن با هریک از آنها، راهکارهای از پیش تعیین شده را با اندکی تغییر اجرایی نماییم.

پس بر همین اساس میتوان به صاحبان کسب و کارهای امروز این هشدار را داد که اگر از امروز با نگاه آینده نگر کسب و کار خود را مرور نکنند در ادامه با مشکل مواجه خواهند شد و امیدواریم این جمله ی آینده پژوهان آمیرال را تهدید ندانیم بلکه آن را نویدی برای تلاش کردن در خلق آینده بدانیم.
پس مدیران کشور عزیزمان باید بتوانند خود را برای تصمیم گیری در شرایط عدم قطعیت آماده نمایند و محیط ایده آل برای تصمیم گیری را برای خود خلق کنند و در این راستا نیازمند خلق واحدهای تحقیق و توسعه هستند که بتواند همه ی پارامترهای محیط خرد و کلان کسب و کار را ثبت و بررسی نمایند و سیگنال های محیط را که نشان هایی از آینده همراه خود دارند، تشخیص دهند و همچنین مدیران امروز کشور باید بتوانند سازمان هایی چابک را ایجاد نمایند که بتوانند در لحظه ی نیاز به راحتی تغییر مسیر دهند و انعطاف پذیری را سرلوحه ی کار خود قرار دهند.

توسعه کسب و کار با آینده پژوهی – تغییر پیشرفت شغلی در قرن ۲۱

در عصر جدید کسب و کارها تغییر پیدا می‌کنند و به سمت دیجیتالی شدن می‌روند. فروشگاه‌ها دیگر فیزیکی نیستند و اینترنتی شده‌اند. خرید و فروش حضوری نیست و اکثرا از طریق وب و شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود. بیزنس‌های مختلف با سرعت زیادی تغییر می‌کنند و با تغییرات تکنولوژی همسو می‌شوند. در این میان توسعه کسب و کار با آینده پژوهی اهمیت زیادی دارد. مدیران کسب و کار باید پیشرفت مشاغل با آینده پژوهی را جدی بگیرند و برنامه ویژه‌ای برای آن داشته باشند. به همین دلیل در این مقاله به اهمیت آینده پژوهی در پیشرفت مشاغل و شغل‌های آینده پرداخته‌ایم. با من در عظیم مدیا همراه باشید تا اطلاعات جالبی در این زمینه به دست بیاورید.

توسعه کسب و کار با آینده پژوهی

شرکت‌های مختلفی در طول چندین دهه از آینده پژوهی استراتژیک با موفقیت استفاده  کرده‌اند. مشهورترین نمونه آینده پژوهی مشاغل، غول انرژی و پتروشیمی، شرکت Shell است. این شرکت در طول بحران نفت اواخر دهه ۱۹۶۰، استراتژی خود را تغییر داد و خود را به بالاترین سطح در این صنعت رساند. امروزه شرکت‌های دیگری مانند اینتل، فورد و دیزنی به شل پیوسته‌اند و از آینده پژوهی و آینده‌نگری برای توسعه استراتژی کسب و کار خود استفاده می‌کنند.

با این وجود قدرت آینده پژوهی نه در ابزارها و روش‌ها، بلکه در توانایی تغییر چشم‌اندازها است. به همین دلیل آینده‌پژوهی استراتژیک، کلیدی برای تغییر شکل مجدد فرایندهای منسوخ شده در صنعت که دیگر موثر نیستند، محسوب می‌شوند. توسعه شغلی، یکی از این فرایندهای قدیمی است. پیشرفت شغلی سازمانی از دهه ۱۹۶۰ آغاز شد؛ اما می‌توان گفت مشاوره شغلی از اوایل سال ۱۸۹۰ به وجود آمد. بنابراین جای تعجب نیست که چرا این یادگار به جامانده از قرن نوزدهم نمی‌تواند با جهان قرن ۲۱ ما همگام شود. آن چیزی که ما امروز نیاز داریم، آینده پژوهی در پیشرفت مشاغل است. فرایندی مداوم که به ما امکان می‌دهد سیگنال‌های ضعیف موجود در محیط خارجی خود را به الگوها و روایت‌های متعدد ترجمه کنیم، فرصت‌های پنهان را آشکار کنیم و تهدیدهای بالقوه را کشف کنیم.

آینده پژوهی استراتژیک یک رشته است؛ اما در واقع به عنوان بهترین فلسفه در این زمینه عمل می‌کند و از تمام تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات شما پشتیبانی می‌کند. به همین صورت ما نباید تلاش‌های شغلی خود را تبدیل به یک کار منزوی و سالانه تبدیل کنیم. این روند برنامه‌ریزی مداوم همان چیزی است که به آن آینده‌نگری طبیعی یا Natural Foresight می‌گوییم. روند توسعه کسب و کار با آینده پژوهی شامل مراحل زیر است:

• کشف کردن (Discover)؛
• کاوش کردن (Explore)؛
• نقشه‌ کشیدن (Map)؛
• و ساختن (Create).

کشف کردن: بررسی فرضیات برای توسعه کسب و کار

همه ما یک فیلتر طبیعی در ذهنمان داریم که افکار و اطلاعاتمان را فیلتر می‌کند و این همان چیزی است که ما را در جهان امروز با داده‌ها و موضوعات مختلفی که مغزمان را بمباران می‌کند، سالم نگه می‌دارد. متأسفانه این سیستم تصفیه در یک فضای تغییرناپذیر (که هر روز در آن زندگی می‌کنیم) می‌تواند بدترین دشمن ما باشد؛ اگر اطلاعات جدید دقیقا مطابق با چشم‌اندازهای فعلی ما نباشند، ناخودآگاهِ ما این فرصت‌های جدید را از دست می‌دهد.

این موضوع باعث می‌شود داده‌هایی را که با ارزش‌های ما منطبق نیستند، فیلتر کنیم. یکی از راه‌های رفع این محدودیت طبیعی انسانی، کشف مقدار و ارزش این اطلاعات است. مخصوصا افراد می‌توانند از Narrative Transformation (ابزار آینده پژوهی مبتنی بر روش Causal Layered Analysis) برای کشف داستان فعلی خود استفاده کنند. ما از طریق این فرایند ذهن خود را به فرصت‌های جدیدی که آینده ارائه می دهد باز می‌کنیم.

کاوش کردن: اسکن محیط خارجی برای کشف فرصت‌های پنهان

هنگامی که به توانایی خود در پذیرش اطلاعات جدید پرداختیم، می‌توانیم محیط خارجی را برای مسائل جدید و ترندهایی که گزینه‌های آینده شغلی و مسیرهای ما را شکل می‌دهد، اسکن کنیم. اسکن به ما این امکان را می‌دهد تا محیط داخلی و خارجی خود را کشف و تفسیر کنیم و به این درک که مسائل جدید چگونه در آینده ما تأثیر می‌گذارند، برسیم. توانایی ما برای استفاده از فرصت‌های استفاده نشده با میزان توانایی اسکن در سه محیط آینده پژوهی استراتژیک (کلان، متا و خرد) تعیین می‌شود.

محیط کلان (Macro Environment) در توسعه کسب و کار با آینده پژوهی

همانطور که در مقاله آینده پژوهی چیست توضیح دادیم این عرصه به عنوان اولین عامل محرکه تغییر شناخته می‌شود و تلاش‌های آینده پژوهی در آن آغاز می‌شود. بررسی روندها و سیگنال‌های ضعیف در محیط کلان، در سراسر جامعه، فناوری، محیط، اقتصاد و سیاست (STEEP)، باعث می‌شود تغییراتی که خارج از بازار ما اتفاق می‌افتد را ببینیم و همواره گوش به زنگ باشیم. اخلالگران در چشم‌انداز ناپایدار و نامطمئن قرن ۲۱، لزوما مرتبط با صنعت شما نیستند؛ بلکه از فضاهای رقابتی که حتی به فکرتان هم نمی‌رسد می‌آیند. به شرکت‌های Kodak و Polaroid فکر کنید. به نظرتان آن‌ها حدس می‌زدند که تلفن‌ها جایگاه آن‌ها را تصاحب می‌کنند؟

محیط متا (Meta Environment)

سطح بعدی اسکن محیطی، محیط متا است. این محیط برای آینده‌‌پژوهی فردی شامل ذینفعان اصلی، شبکه‌ها و ارتباطات است. ما در محیط متا همتایان، همکاران، اعضای خانواده، مربیان، مشاوران و مدافعان خود را در نظر می‌گیریم. تنوع این شبکه تأثیر مستقیمی بر توانایی ما در ایجاد آینده‌ای سازگار، انعطاف‌پذیر و تحول‌پذیر می‌گذارد. با گذشت زمان ظرفیت ما برای برقراری ارتباط یکپارچه با دیگران در سراسر جهان افزایش می‌یابد و مدت زمان ماندگاری اطلاعات کاهش می‌یابد. همچنین عصر جدید به گونه‌ای پیش می‌رود که شهرت در آن تأیید می‌شود. پس به جای اعتماد به آموزش رسمی سنتی، باید از یادگیری باز استفاده کنیم و به جای حفظ روت (rote memorization)، مهارت “گوگل کردن” را بیاموزیم. همچنین به جای اینکه از رسانه‌های اجتماعی برای به اشتراک گذاشتن فیلم‌های سرگرم‌کننده و طنز استفاده کنیم، آن‌ها را به عنوان یک روش جدید ارتباطی و وسیله‌ای برای انجام کار بدانیم.

محیط خرد (Micro Environment) در توسعه کسب و کار با آینده پژوهی

محیط نهایی محیط خرد است و شخصی‌ترین محیط تلقی می‌شود. محیط خرد شامل ارزش‌ها، فرضیات، جهت‌گیری‌ها و جهان‌بینی ما است. این سطح معمولا مسئله کانونی (Focal Issue) شما هم نامیده می‌شود. در اینجا “DNA شخصی” بررسی می‌شود و نظرات و دیدگاه‌های درونی شما درباره آینده در نظر گرفته می‌شود. باز کردن احساسات درونی به ما این امکان را می‌دهد تا به هدف های بالاتری برسیم. همانطور که سازمان‌ها برای رشد خود تلاش می‌کنند و صادق و وفادار باقی می‌مانند؛ ما هم می‌توانیم عناصری را که باعث پیشرفت می‌شوند، کشف کنیم.

نقشه کشیدن: توسعه سناریوها و نوآوری‌های آینده پژوهی مشاغل

همانطور که Shell و شرکت‌های دیگر نشان داده‌اند، سناریوها سازمان را در احتمالات آینده غوطه‌ور می‌کنند و به همین دلیل ابزاری فوق‌العاده قدرتمند هستند. این سناریوها به آن‌ها اجازه می‌دهند تا اعتبار، استحکام و آمادگی آینده‌پژوهی خود را ارزیابی کنند و در عین حال ایده‌ها، محصولات و مدل‌های جدیدی را که ممکن بود از دست بدهند، کشف کنند. مزایای زیادی در پی به کارگیری سناریوهای آینده‌نگری شغلی وجود دارد و به این شکل خود را نشان می‌دهد. برای آشنایی بیشتر با سناریونویسی در آینده‌نگری، مقاله ۳ روش برای آینده‌پژوهی را مطالعه کنید.

روش‌های سنتی ما برای توسعه شغلی شکست می‌خورد. شاید به این دلیل که فرض می‌کنیم آینده برآوردی خطی از گذشته است. این موضوع نه تنها نادرست است، بلکه خیلی هم خطرناک است. اگر تلاش کنیم تا آینده را به صورت خطی پیش‌بینی کنیم، یک ذهنیت آینده رسمی (official future) ایجاد می‌کنیم که ما را نسبت به فرصت‌ها و تهدیدهای بیرونی کور می‌کند. ما باید در عوض چندین روایت واگرا ایجاد کنیم تا در آینده موفق‌تر شویم.

ساختن: طراحی و اجرای برنامه‌های توسعه کسب و کار با آینده پژوهی

فکر کردن در مورد آینده بدون اقدام عملی تلاشی بی نتیجه است. بنابراین پیش‌بینی طبیعی شامل ابزارهایی برای طراحی، آزمایش و اجرای استراتژی‌ها است. یکی از این مثال‌ها، بک کاستینگ (backcasting) است. (یک روش برنامه‌ریزی که با تعریف آینده مطلوبی شروع می‌شود و برای شناسایی سیاست‌ها و برنامه‌هایی که آینده مشخص شده را به امروز متصل می‌کند، به عقب عمل می‌کند). شاید حرکت از جایی که امروز هستیم به سمت آینده مشکل باشد. اما نباید فکر کنیم که آینده هم به همین صورتی که امروز می‌بینیم خواهد بود. آینده پژوهی به این سادگی که تصور می‌کنیم نیست. اگر بخواهیم کسب و کار خود را برای ۱۰ سال آینده برنامه‌ریزی کنیم، مشکلی پیش نمی‌آید. اما برای برنامه‌ریزی‌های طولانی‌تر و طی چند دهه آینده قطعا به مشکل برمی‌خوریم و باید اطلاعات بیشتری در مورد این موضوع داشته باشیم.

این موضوع می‌تواند مسئله‌ساز شود و ما را در درک اینکه چگونه متحول شویم یا به اهداف و آرزوهایمان برسیم، متوقف کند. Backcasting ابزاری قدرتمند است که با این آرزوها شروع می‌شود و جزئیات نقاط عطف فیزیکی و استراتژیکی را که باید برای دستیابی به نتایج آینده انتخاب شوند، اجرا می‌کند. به هر حال باید به عنوان یک مدیر کسب و کار، آینده پژوهی علم مدیریت را جدی بگیرید. شرایط تا چندین سال آینده نسبت به امروز متفاوت است.

و در نهایت همین امروز آینده خودتان را بسازید!

روش‌های زیادی برای استفاده از آینده‌پژوهی وجود دارد. می‌توانید از مجلات روز دنیا از جمله عظیم مدیا یا سایت www.thefuturesschool.com برای آشنایی بیشتر با آینده‌پژوهی و کاربرد آن در صنعت و کسب و کارها استفاده کنید. تا جایی که می‌توانید کسب و کارتان را به سمت آینده بکشانید تا بتوانید بهترین موقعیت را در بین رقبا داشته باشید. شغل‌های آینده مطمئنا شبیه به مشاغل امروزی نیستند. برای آشنایی بیشتر با این موضوعات، دسته‌بندی آینده‌پژوهی در سایت را به طور کامل مطالعه کنید. ممنون که با ما همراه بودید. اگر سوال نظری دارید، با ما در میان بگذارید.

نکات کلیدی

• اهمیت آینده پژوهی استراتژیک و استفاده غول انرژی و پتروشیمی، شرکت Shell از این موضوع.
• توسعه کسب و کار با آینده پژوهی شامل مراحل زیر است:
  • کشف کردن (Discover)؛
  • کاوش کردن (Explore)؛
  • نقشه‌ کشیدن (Map)؛
  • و ساختن (Create).
• سه محیط آینده پژوهی استراتژیک برای تعیین توانایی در استفاده از فرصت‌ها: محیط کلان، محیط متا و محیط خرد.

چابکی سازمانی

لذا برای رسیدن به چابکی سازمانی موارد زیر پیشنهاد می شود:
۱٫ طراحی و خلق سازمان یادگیرنده
۲٫ ساختار سازمانی مسطح و منعطف
۳٫ رویکرد رهبری سازمانی به جای ریاست
۴٫ خلق اهداف مشترک در سازمان
۵٫ خلق نگاه کل نگر در سطوح کلان سازمان
۶٫ غنی سازی و توسعه شغلی در سازمان
۷٫ خلق تفکر سیستمی در سازمان

دانلود و خرید ۱۲۰۰۰تومان